INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY
iPSB
  wyszukiwanie zaawansowane
 
  wyszukiwanie proste
 
Biogram Postaci z tego okresu
 Walenty Aleksander Czapski h. Leliwa     

Walenty Aleksander Czapski h. Leliwa  

 
 
Biogram został opublikowany w 1938 r. w IV tomie Polskiego Słownika Biograficznego.
 
 
 
Spis treści:
 
 
 
 
 

Czapski Walenty Aleksander, h. Leliwa († 1751), biskup przemyski, potem włocławski, był synem Aleksandra Jana i Anny z Białochowskich. Na kapłana święcił go Jan Gniński, bp kamieniecki. Był doktorem praw i sekretarzem królewskim. Probostwem swym w Świeciu wraz z Świętem i Sartawicami zawiadywał przez komendarzy. Kanonię katedralną poznańską otrzymał w r. 1711, scholasterię w r. następnym, nadto miał probostwo dubieckie i kolegiaty zbąszyńskiej. Wybrany w r. 1729 koadiutorem opata pelplińskiego Tomasza Fr. Czapskiego, otrzymał konfirmację generała cystersów Pernota i pap. Benedykta XIII z tym, że po czasie próby złoży śluby zakonne. Przed wyborem przedłożył mu konwent do aprobaty artykuły, domagające się reform gospodarczych, i by nic ważnego nie przedsiębrał bez zasięgania rady starszych konwentu. Opatem był w l. 1730–36 i kilkakrotnie deputatem na trybunał koronny. Po śmierci bpa przemyskiego Fredry mianowany został w r. 1735 następcą jego przez Augusta III Cz., a przez Stan. Leszczyńskiego Marcin Załuski, sufragan płocki. Sasi byli górą, więc utrzymał się Cz. Na sejmie pacyfikacyjnym r. 1736 był jeszcze nominatem, prekonizacja nastąpiła prawdopodobnie w r. 1737 (»Kur. Pol.« nr 12 i rok druku panegiryku jezuitów). Jako pasterz przemyski konsekrował świątynię w Błażowej i kaplicę w zamku rzeszowskim, w kolegiacie brzozowskiej wystawił ołtarz św. Walentego, erygował altarię w Hussakowie, do kapituły katedralnej inkorporował sołtystwa w Radymnie i Bliznem, na aniwersarz przeznaczył jej znaczny legat. W r. 1740 ubiegał się w Dreźnie, przybywszy z Radomia, gdzie przewodniczył trybunałowi koronnemu, o wakans warmiński po Szembeku, ale zwyciężył Grabowski, po którym Cz. otrzymał infułę kujawską; obaj współzawodnicy odznaczeni orderem orła białego. W listopadzie 1741 odbyła się elekcja przez kapitułę, w styczniu następnego roku nadeszły bulle, w marcu tegoż roku nastąpiło objęcie w posiadanie biskupstwa przez prokuratora, ale ingres uroczysty odbył się dopiero 13 XI 1743. Cz. zamieszkał na stałe w Gdańsku, gdzie wykonywał czynności pontyfikalne i często zastępował swego oficjała gdańskiego Sikorskiego; stąd rządził diecezją, tu też jako indygena pruski posiadał własną kamienicę. Zasługą jego niemałą jest ustalenie bytu szkoły parafialnej gdańskiej, na który to cel przeznaczył sumę fundacyjną. W pracach sejmowych miał udział poważny: w r. 1744 był deputatem do konstytucji, w r. 1748 deputatem do sprawdzania rachunków podskarbińskich. Umarł w Gdańsku 4 III 1751, pochowany w katedrze swojej, serce złożono w ścianie kościoła lalkowskiego (p. Nowem) za nagrobkiem.

Cz. odznaczał się obrotnością w sprawach gospodarczych, toteż zgromadził znaczny majątek. Stanowczy i energiczny, był równocześnie roztropny, sprawiedliwy, miłosierny i hojny na potrzeby swego kościoła.

Siostrą Walentego była Marianna, zakonnica norbertanka (1670–1735), zmarła w klasztorze w Łukowie w opinii świątobliwości.

Drugim następcą Walentego na opactwie w Pelplinie był syn jego brata stryjecznego Ignacy Franciszek Cz. (1747–1751).

 

Dwa portrety jego są w katedrze włocławskiej, jeden na nagrobku, drugi w kapitularzu; trzeci oryginał jest w posiadaniu hr. Emeryka Czapskiego w Warszawie.

Arch. Państw. w Gdańsku; Akta konsyst. gdań. w Pelplinie; Schwengel, Ad hist. eccl. Pomeran. appar. w »Fontes« XVI 207; Kujot, Opactwo pelplińskie, 1874, 285; Frydrychowicz, Gesch. Cist. Abtei Pelplin, 112 n.; T. G., Biskupstwo przemyskie w »Enc. Kośc.« XXII 118; Złota Księga XI 77 n.; Weimann, Receptiones… Posnan. w R. T. Prz. Nauk. Pozn., XXXV 130; Czaplewski, Przeszkody w założ. szkoły kato. w Gdańsku w R. T. N. Tor. XVI 176 n.; tenże, Wykaz oficjałów gdańskich, tamże XIX 96 n.; Denkschrift… Pfarrstiftungsschule, Gdańsk 1914, 33 n.; Niesiecki; Bär, Adel u. Adl. Grundbesitz., nr 1305 n., 1502; Boniecki; Fankidejski, Utracone kościoły, 269. Informacje ks. prał. Czapskiego w Poznaniu.

Ks. Alfons Mańkowski

 
 

Powiązane zdjęcia

   

Chmura tagów

 
Za treści publikowane na forum Wydawca serwisu nie ponosi odpowiedzialności i są one wyłącznie opiniami osób, które je zamieszczają. Wydawca udostępnia przystępny mechanizm zgłaszania nadużyć i w przypadku takiego zgłoszenia Wydawca będzie reagował niezwłocznie. Aby zgłosić post naruszający prawo lub standardy współżycia społecznego wystarczy kliknąć ikonę flagi, która znajduje się po prawej stronie każdego wpisu.
 
     
Mecenas
 
Uzywamy plików cookies, aby ułatwić Ci korzystanie z naszego serwisu oraz do celów statystycznych. Jeśli nie blokujesz tych plików, to zgadzasz się na ich użycie oraz zapisanie w pamięci urządzenia. Pamiętaj, że możesz samodzielnie zarządzać cookies, zmieniając ustawienia przeglądarki.
Informację o realizacji Rozporządzenia o Ochronie Danych Osobowych (RODO) przez FINA znajdziesz tutaj.